Wraz ze wzrostem liczebności populacji, zwiększa się również stopień jej zróżnicowania. W Polsce zróżnicowanie wynika głównie ze względu na zachodzące zmiany demograficzne, takie jak starzejące się społeczeństwo; kulturowe czy ostatnio migrację związaną z wojną za naszą wschodnią granicą. Większą dywersyfikację społeczeństwa oraz różnice kulturowe, czy językowe należy uwzględnić w procesie przygotowania przyszłych i obecnych pracowników ochrony zdrowia do pracy, tak aby zapewnić wysokiej jakości i dopasowaną do potrzeb opiekę zdrowotną wszystkim członkom społeczeństwa.

Problem z dostępem do wysokiej jakości opieki zdrowotnej może występować w związku z rasą, pochodzeniem etnicznym, językiem, płcią, wiekiem, wykształceniem, czy chociażby lokalizacją geograficzną. Uprzedzenia społeczne, strukturalne i osobiste mogą negatywnie wpływać na dostęp do ochrony zdrowia. Dlatego podczas szkolenia należy przekazywać wiedzę medyczną, rozwijać szereg umiejętności twardych i miękkich, jak również rozwijać świadomość kulturową i występowania różnych potrzeb w zakresie opieki zdrowotnej i komunikacji, tak by wykształcić bardziej kompetentnych i świadomych kulturowo usługodawców.

Niniejszy artykuł wyjaśnia, w jaki sposób symulacja może pomóc w identyfikacji różnic, ograniczeniu ukrytych uprzedzeń i poprawy wyników pacjentów. Zawiera on przykładowe scenariusze i narzędzia przydatne w przeprowadzeniu lub planowaniu zmian dotyczących procesu edukacyjnego w celu uwzględnienia doświadczeń z różnymi pod względem demografii, płci, kultury i innych cech pacjentów i przygotowania do świadczenia bezpieczniejszej, bardziej dopasowanej  opieki. 

Każdy pacjent jest inny. Wyróżnia go szereg cech takich jak rasa, płeć, język, wiek, przynależność kulturowa, status społeczno-ekonomiczny i inne wymienione poniżej. Każda z tych cech może wpływać na dostęp do opieki zdrowotnej oraz jakość świadczonej opieki. Aspekty różniące pacjentów, czyli determinanty uwarunkowania opieki zdrowotnej, są z natury złożone i powiązane ze sobą, dlatego przygotowanie instytucji opieki zdrowotnej do właściwego funkcjonowania wymaga ich uwzględnienia.  

Uwaga: na potrzeby tego artykułu terminy „różnorodność” i „różnorodność kulturowa” będą obejmować szereg wyżej wymienionych cech.

Biorąc pod uwagę nadrzędne czynniki wpływające na opiekę nad pacjentem, symulacja nie jest w stanie rozwiązać wszystkich problemów ograniczających równy dostęp do opieki zdrowotnej. Może jednak ułatwić zmianę zachowania szybciej i skuteczniej niż inne metody wykorzystywane w procesie szkolenia pracowników ochrony zdrowia.

W porównaniu z dydaktycznymi metodami nauczania, takimi jak wykłady, szkolenia poświęcone problemowi dyskryminacji i aktualizacji polityki, symulacja najskuteczniej utrwala wiedzę. Szpitale i szkoły pielęgniarskie wykorzystujące szkolenia oparte o symulację zaobserwowały następujące korzyści:^{1, 2, 3}

• Większe zaangażowanie
• Poprawa retencji klinicznej
• Lepsza praca zespołowa i komunikacja
• Pozytywne wyniki pacjentów
• Ograniczenie rotacji kadr
• Większa pewność siebie świadczeniodawców
• Skoordynowane reakcje na rzadko występujące przypadki o wysokim stopniu zagrożenia
• Lepsza zgodność z wymogami

W latach 90. XX wieku obrońcy praw kobiet zwrócili uwagę na fakt, częstego pomijania tej płci w badaniach klinicznych.⁴ Chociaż od tego czasu badaniami objęto więcej kobiet, nadal uważa się, że istnieje luka w wiedzy na temat ich zdrowia. Choroby, które nieproporcjonalnie często dotykają kobiety (takie jak choroby autoimmunologiczne, fibromialgia i przewlekły ból) są w dużej mierze zbadane w niewystarczającym stopniu. W połączeniu z anegdotami o lekarzach ignorujących obawy pacjentek, doprowadziło to do powstania luki w zaufaniu, która wpływa na postrzeganie usług ochrony zdrowia przez kobiety.⁵

Oprócz rosnącej liczby osób w zaawansowanym wieku, starzejące się osoby dorosłe w większym stopniu narażone są na występowanie chorób przewlekłych.⁷ Specjaliści uważają, że systemy ochrony zdrowia staną przed koniecznością przygotowania się na zwiększoną liczbę przypadków chorób przewlekłych, a także wdrożenia multidyscyplinarnego podejścia do opieki nad poszczególnymi pacjentami.⁸ Wzrost zapotrzebowania na domową opiekę zdrowotną i opiekę nad pacjentem zwraca uwagę na kolejny element, który należy włączyć do systemu opieki nad starszymi osobami.⁹

Właśnie w tym przypadku symulacja może przynieść wiele korzyści. W jednym z badań mierzono wpływ symulacji szkoleniowej na budowanie umiejętności wymaganych do postępowania w przypadkach majaków, upadków, sytuacji znęcania się nad osobami starszymi i konieczności przekazania złych wiadomości pacjentom oraz ich rodzinom.¹⁰ Wykorzystanie połączenia pacjentów standaryzowanych, symulatorów i symulowanej dokumentacji klinicznej, doprowadziło do znaczącej poprawy wyników uczestników szkolenia w następujących obszarach:

• Wiedza
• Utrwalanie umiejętności
• Pozytywne postrzeganie medycyny geriatrycznej

Sprawiedliwy system opieki zdrowotnej powinien zapewnić równy dostęp do opieki zdrowotnej, niezależnie od potrzeb zdrowotnych, rasy, religii, miejsca zamieszkania czy statusu społeczno-ekonomicznego. Fakt, iż dana osoba znajduje się w kryzysie bezdomności lub posiada niski stan społeczno-ekonomiczny nie powinien wpływać na możliwość uzyskania przez nią pierwszej pomocy medycznej lub dodatkowych świadczeń. Niestety rzeczywistość często jest inna. Większość społeczeństwa widząc leżącą na chodniku niechlujnie ubraną osobę, od której czuć alkohol, po prostu ją zignoruje, zamiast sprawdzić czy osoba ta nie wymaga natychmiastowej pomocy medycznej.

Problem ten następnie poprzez ukryte uprzedzenia i założenia może, być przenoszony na grunt jednostki ochrony zdrowia w której pracownicy skupią się na ogólnym wyglądzie i wrażeniach, zamiast na widocznych, lecz źle zinterpretowanych symptomach.

Aby umożliwić pracownikom ochrony zdrowia pozbycie się nieświadomych uprzedzeń, należy nauczyć ich je rozpoznawać. Wiele z tych uprzedzeń jest wynikiem efektu potwierdzenia, który polega na ugruntowaniu wcześniejszych przekonań przy jednoczesnym ignorowaniu nowych informacji, które świadczą o ich niesłuszności.

Ustalenie oczekiwań i podstawowych zasad przed rozpoczęciem symulacji może pomóc w nauce nawyku samoświadomości i nieustannej uwagi.

Poniżej znajduje się propozycja takich wytycznych.

W ochronie zdrowia można zaobserwować niedostateczny nacisk na kwestie różnorodności kulturowej, płciowej i etnicznej zarówno podczas etapu szkolenia, jak i kierowania placówką.

Na potrzeby uwzględnienia potrzeb zróżnicowanej populacji kluczowe jest wdrożenie szkoleń, które będą promować kompetencje kulturowe, pokorę kulturową i silne poczucie klinicznej empatii.

Symulacja jest skuteczną metodą rozwijania umiejętności niezbędnych do zapewnienia wysokiej jakości opieki wszystkim pacjentom. Na koniec jeszcze jedna uwaga: ukrytych uprzedzeń, które mogą uniemożliwić właściwą opiekę nad pacjentem, nie da się wyeliminować z dnia na dzień. Nie ich również ograniczyć w ramach jednej sesji szkoleniowej.

Ograniczenie uprzedzeń i zapewnienie sprawiedliwej opieki wymaga nieustannego zaangażowania i ciągłej uwagi.

W firmie Laerdal dokładamy wszelkich starań, aby zapewnić rozwiązania i wsparcie, które pomogą ratować życie większej liczby osób — wszystkich pacjentów, gwarantując jednakową opiekę zdrowotną dla każdego.